سیستم اعلام حریق

سیستم اعلام حریق
نویسنده: مهندس مریم داودزاده
سیستم اعلام حریق زنگ هشداری است که سیگنال‌هایی را از آلارم‌های مختلف سنسورها دریافت می‌کند، این موارد را ارزیابی می‌کند و سپس اقدام مناسب را انجام می‌دهد. طیف گسترده‌ای از فناوری‌های مختلف را می‌توان برای تشخیص آتش‌سوزی استفاده کرد. متداول‌ترین سیستم اعلام حریق دتکتورهای دود و دما هستند.
دلیل اصلی استفاده از سیستم‌های اعلام حریق، تشخیص وقوع آتش‌سوزی در مراحل بسیار اولیه حتی بدون حضور انسان است و بنابراین سریعاً اقدامات مناسب را باید انجام داد. پس از شناسایی آتش‌سوزی، یک سیگنال هشدار صوتی یا دیداری (آژیر و چراغ چشمک‌زن) منتشر می‌شود. بسته به نوع طراحی سیستم، می‌توان به آتش‌نشانی نیز هشدار داد یا می‌توان سیستم خاموش‌کننده اتوماتیک را فعال کرد.

انواع سیستم‌های اعلام حریق
سیستم اعلام حریق دارای سه نوع متداول زیر هستند:
* سیستم اعلام حریق متعارف
* سیستم اعلام حریق وایرلس یا بیسیم
* سیستم اعلام حریق آدرس‌پذیر

سیستم اعلام حریق متعارف
نوعی از دستگاه‌ها و تجهیزات خودکار اعلام حریق است که سیگنال الکتریکی آنها از نوع آنالوگ (غیردیجیتال) است این سیستم‌ها در دو روش طراحی و اجرا می‌شود.
۱-سیستم اعلام حریق با قابلیت عملکرد آژیر یا زنگ مختص زون (زون‌ها)
۲- سیستم اعلام حریق با قابلیت عملکرد هم‌زمانی کلیه زنگ‌ها یا آژیرها
در این نوع سیستم اعلام حریق بر حسب نیاز به چند منطقه (زون) تقسیم می‌شود هر منطقه توسط دو رشته کابل سیم‌کشی می‌شود که تمام تجهیزات دتکتورها ، اعلام حریق و شستی‌ها اعلام حریق به‌صورت موازی سربندی می‌شود که به محض شروع آتش در ساختمان آژیر اعلام حریق تمام منطقه‌ها به صدا در خواهد آمد.

سیستم اعلام حریق آدرس‌پذیر
در این سیستم اعلام حریق آدرس‌پذیر تمام المان‌های به کار گرفته شده از قبیل دتکتور اعلام حریق آدرس‌پذیر، آژیرهای اعلام حریق آدرس‌پذیر، ماژول‌های ورودی و خروجی اعلام حریق، کنترل پنل اعلام حریق آدرس‌پذیر، دارای یک کد یا آدرس منحصربه‌فرد بوده و محل موردنظر را با همان کد یا آدرس شناسایی کرده و شرایط آن را همراه با اطلاعات توصیفی بر روی صفحه نمایشگر جهت استفاده و هدایت سریع مسئولین ایمنی یا ساکنین به نمایش می‌گذارد. علاوه بر موارد فوق به دلیل برخورداری این سیستم‌های آدرس‌پذیر از امکانات ویژه سطوح مختلف ایمنی را تأمین می‌نماید.

سیستم اعلام حریق به اجزاي زیرتقسیم می شوند :
* تجهیزات تشخیص حریق (آشکارسازها) (Detectors)
* تجهیزات اعلام کنندة حریق فلاشرها ، آژیرها
* تابلوی کنترل مرکزی که وظیفة ارتباط بین آشکارسازها و وسایل اعلام حریق را به عهده دارد.
در زیر به تشریح اجزای مختلف سیستم اعلام حریق می پردازیم :

آشکارساز ها یا دتکتورهای اعلام حریق :
دتکتورها اعلام حریق یا سنسورهای اعلام حریق وظیفه تشخیص حریق را بر عهده دارند، این دتکتورها دارای انواع مختلفی هستند که به شرح زیر است.
دتکتور دودی (Smoke Detectors) :
این نوع از کاشف‌ها در مقابل دود حاصله از آتش‌سوزی‌ها یا کند سوزی‌های اولیه حساس بوده و واکنش نشان می‌دهد. دتکتور دودی به دو نوع یونیزه (ionization) و نوری (اپتیکال)(optical) تقسیم می‌شود کاشف دودی یونیزه به ذرات ریز با قطر کمتر از یک میکرون دود حساس است و کاشف‌های دودی نوری نیز به دو روش مستقیم و غیرمستقیم (با استفاده از پدیده تفرق نور) تولید می‌شود.
دتکتور حرارتی (Heat Detectors):
تشخیص این نوع دتکتور وقتی در محیط‌هایی که نمی‌توان از دتکتور دودی استفاده کرد مانند آشپزخانه‌ها، پارکینگ‌ها، در موتورخانه‌ها نیاز به تشخیص حرارت است چون دود در این محیط هست و باعث آلارم‌های کاذب می‌شود از دتکتور حرارتی استفاده می‌شود که دو نوع عمومی ثابت و متغیر مورداستفاده می‌باشد.
دتکتور ترکیبی)مولتی (Multi) (:
دتکتور ترکیبی نوعی از دتکتور هست که هم تشخیص حرارت و هم تشخیص دود را می‌دهد و در مکان‌هایی که نیاز به تشخیص این دو عامل آتش باشد استفاده می‌شود.

دتکتورهای گازی (Gas Detectors) :
این دتکتورها با استفاده از سنسورهای الکتروشیمیایی و در نوع قدیمی از نوع فلز گداخته میزان گاز انتشار شده در محیط را تشخیص می‌دهد و در صورت تجاوز از حد آستانه جهت انجام فرایند بعدی اعلام خطر را به کنترل پنل سیستم اعلام حریق منتقل می‌کند.

اعلام کننده های حریق :
برای آگاه کردن ساکنین ساختمان از بروز حریق از تجهیزات مخصوصی استفاده می شودکه در زیر به آن ها اشاره می شود :
آژیر (Sounder) :
آژیرها در سیستم اعلام حریق وظیفه دریافت سیگنال را از کنترل پنل سیستم اعلام حریق دریافت نموده و اعلام خطر را به‌صورت صوتی اعلام نماید حداقل صدای تولید شده توسط آژیرهای اعلام حریق در محیط‌های معمولی ۱۲۰ و در اتاق‌خواب‌ها باید ۷۵ دسی‌بل باشد تن صدای آژیرهای سیستم اعلام حریق باید متمایز از صدای دیگر وسایل هشداری باشد.
زنگ (Bell) :
علاوه برآژیر، در سیستم های اعام حریق از زنگ نیز استفاده می شود.
چراغ های نشانگر :
در فضاهائی که پارازیت صدا زیاداست، یا مکان هايی که ساکنین آن ها صدای آژیرها را رسا نمی شنوند، لازم است چراغ های چشمک زن ،که از دور قابل دید باشند، نصب شوند.
شستی اعلام حریق (Manual Call Point) :
شستی اعلام حریق با قابلیت عملکرد در زمانی کوتاه و برای اعلام حریق دستی در راهروها و سمت درب‌های خروجی و محل اجتماعات نصب می شود که فشار دادن قسمت شیشه‌ای مخصوص، سیگنالی به کنترل پنل سیستم اعلام حریق منتقل می‌کند و کنترل پنل اعلام خطر می‌کند.

تابلو کنترل مرکزی (Fire Alarm Control Panel):
کنترل پنل مرکزی اعلام حریق داده‌ها را از سنسورهای اعلام حریق جمع‌آوری کرده و باتوجه‌به تنظیمات سامانه مرکزی اعلام حریق نسبت به اعلام حریق سنسورها باتوجه‌به تنظیمات سامانه مرکزی اعلام حریق عکس‌العمل‌های لازم را نشان می‌دهد.
خروجی‌های سیستم اعلام حریق:
سیستم اعلام حریق باتوجه‌به سیاست‌های محل مورداستفاده می‌تواند شامل خروجی‌های مختلفی از جمله: آژیر اعلام حریق، تماس با آتش‌نشانی، فعال‌کردن کنترل پنل اطفا حریق، روشن‌کردن تابلوهای خروج اضطراری فن‌های فشار مثبت. اگزاست فن‌ها و … باشد.